Read my blog in your language

Πέμπτη 12 Μαρτίου 2009

ΦΕΡΝΑΝΤΟ ΜΠΟΤΕΡΟ

Καμπύλες με αιχμές

Άρθρο Της ΠΑΡΗΣ ΣΠΙΝΟΥ στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Η Γη είναι στρογγυλή, το ίδιο και οι φιγούρες του Φερνάντο Μποτέρο, που όμως σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να γίνουν πολύ... αιχμηρές. Ο στρογγυλός, φουσκωτός κόσμος του κορυφαίου κολομβιανού ζωγράφου και γλύπτη μοιάζει πολύ απλά να αντικατοπτρίζει το καλό και το κακό, τις δύο πλευρές της ζωής.

Απλοί χωρικοί, νοικοκυρές, αισθησιακές λουόμενες, ζευγάρια που λικνίζονται στους ήχους τους τάνγκο, οικογένειες που ποζάρουν σε αναμνηστικές φωτογραφίες εναλλάσσονται με εμπόρους κοκαΐνης, στρατιωτικούς που κρατούν κλομπς, απαγωγές, μαζικές εκτελέσεις, αιμόφυρτα σώματα...

Ο συνεχιζόμενος ανταρτοπόλεμος στην Κολομβία, τα καρτέλ των ναρκωτικών αλλά και τα βασανιστήρια των Αμερικανών στους ιρακινούς κρατούμενους στις φυλακές του Αμπου Γκράιμπ, είναι μια βίαιη πραγματικότητα που αποτυπώνει με ρεαλισμό στα έργα του. Αντιπροσωπευτικά από αυτά θα δούμε στην Αθήνα σε δύο εκθέσεις που εγκαινιάζονται ταυτόχρονα, στις 22 Μαΐου: περίπου 130 έργα ζωγραφικής που φιλοτέχνησε από το 1970 μέχρι σήμερα θα φιλοξενηθούν στην Εθνική Πινακοθήκη και 30 γλυπτά του στο Μέγαρο Μουσικής -τα πιο μεγάλα από αυτά στον εξωτερικό χώρο.

«Είμαι περισσότερο Κολομβιανός από τους Κολομβιανούς», τονίζει ο Φερνάντο Μποτέρο, παρ' ότι εδώ και 50 χρόνια έχει ρίξει μαύρη πέτρα πίσω του. «Εμεινα 13 χρόνια στη Νέα Υόρκη, αλλά ποτέ δεν ζωγράφισα τη Νέα Υόρκη. Ζω στη Γαλλία για περισσότερο από 30 χρόνια αλλά ποτέ δεν ζωγράφισα το Παρίσι».

Ο καλλιτέχνης, που θα είναι παρών στα εγκαίνια των εκθέσεων, μαζί με τη σύζυγό του γλύπτρια Σοφία Βάρη, μεγάλωσε σε μια μικρή κολομβιανή πόλη, το Μεντεγίν, σε αυστηρό περιβάλλον ιησουιτών. Τα αγάλματα στις καθολικές εκκλησίες, το ήσυχο τοπίο της εξοχής αλλά και οι ταυρομαχίες ήταν οι πρώτες εντυπώσεις που χάραξαν τη μνήμη του και αργότερα χαράχτηκαν στο έργο του. Ηδη από τα 13 του ζωγράφιζε σκηνές με ταυρομαχίες και τις πουλούσε στην αρένα για πέντε πέσος.

«Μεγάλωσα με την ιδέα ότι η τέχνη είναι ομορφιά», λέει ο Φερνάντο Μποτέρο, περιγράφοντας τις εκκλησίες με τις πορσελάνινες Μαντόνες. «Σε όλη μου τη ζωή προσπάθησα να ανακαλύψω τα στοιχεία που φτιάχνουν την οπτική τελειότητα. Αν έχεις γεννηθεί στο Παρίσι μπορείς να δεις παντού τέχνη, έτσι τη στιγμή που πας να δημιουργήσεις το δικό σου έργο έχεις κακομάθει -είσαι κουρασμένος από την ομορφιά και προσπαθείς να κανεις κάτι διαφορετικό. Εγώ δεν κουράστηκα από την ομορφιά, την κυνηγώ».

Στα χρόνια της μαθητείας, περιπλανήθηκε στην Ισπανία, την Ιταλία, τη Γαλλία, όπου μελέτησε το έργο των κλασικών ζωγράφων και έκανε έργα μιμούμενος το ύφος του Βελάσκεθ, του Γκόγια αλλά και του Ριβέρα. Η έκθεση «Inflated images» στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης το 1969 ήταν ένα αποφασιστικό βήμα για την καθιέρωσή του. Τότε τα θέματά του ήταν χαρούμενα, αισθησιακά αλλά και κριτικά προς την ανώτερη τάξη και την εξουσία.

Αργότερα, έγιναν πιο επιθετικά: όπως το έργο «Σφαγή των αθώων», όπου δείχνει έναν αντάρτη να λογχίζει μια μητέρα και τα δύο παιδιά της. Στον «Θάνατο του Πάμπλο Εσκομπάρ» ο γνωστός βαρόνος των ναρκωτικών βρίσκεται αιμόφυρτος στα χέρια της αστυνομίας: «Ενας ζωγράφος μπορεί να κάνει το αόρατο ορατό. Δεν υπήρχαν φωτογράφοι την ημέρα που πέθανε ο Εσκομπάρ...», έχει πει. «Το κίνητρό μου δεν ήταν να σταματήσω τη βία, ή κάτι τέτοιο. Ηταν απλά μια μαρτυρία σε μια πραγματικότητα που έχει γίνει αφόρητη και είναι αδύνατον να την αγνοήσεις: οι εκτελέσεις, τα βασανιστήρια, η έκθεση των πτωμάτων, όλα αυτά που αναπόφευκτα βλέπεις στην Κολομβία σήμερα».

Οπου σταθεί κι όπου βρεθεί ο Μποτέρο επαναλαμβάνει ότι λατρεύει τη χώρα του. Δεν είναι λίγοι όμως κι εκείνοι που επιμένουν ότι τη δυσφημεί, με εικόνες που βάζουν το μαχαίρι στο κόκαλο. Μάλιστα, το 1995 μια βόμβα που είχε τοποθετηθεί κάτω από ένα γλυπτό του σε δημόσιο χώρο εξερράγη και σκοτώθηκαν 27 άνθρωποι. «Μια ομάδα ανταρτών της πόλης είπε ότι ρεζιλεύω τον λαό της Κολομβίας, γι' αυτό έβαλαν συμβολικά τη βόμβα στο έργο μου», είχε δηλώσει τότε. «Ομως τόσοι αθώοι άνθρωποι σκοτώθηκαν. Αν ήθελαν να καταστρέψουν το γλυπτό, θα μπορούσαν να το κάνουν στις 5 το πρωί...».

Είδε όμως και ότι μισούσε να μπαίνει μέσα στο σπίτι του, όταν, ένα χρόνο αργότερα, ο γιος του Ζέα καταδικάστηκε σε πολύμηνη φυλάκιση με την κατηγορία ότι έπαιρνε χρήματα από το καρτέλ των ναρκωτικών για να υποστηρίξει την προεκλογική εκστρατεία του Ερνέστο Σαμπέρ. «Μετά το σκάνδαλο δεν του μίλησα για χρόνια», έχει δηλώσει. «Αλλά είναι ο γιος μου και ως πατέρας πρέπει να ξεχάσω ό,τι έγινε. Ηταν δύσκολο, και μου πήρε πολύ χρόνο να αποδεχτώ το λάθος του».

Ο Μποτέρο χαρακτηρίζει τον εαυτό του «αυτοδίδακτο» και «τριτοκοσμικό», εννοώντας ότι είναι ένας καλλιτέχνης που δεν μεγάλωσε μέσα στην τέχνη και στα μουσεία. «Οι περισσότεροι ευρωπαίοι καλλιτέχνες είναι κουρασμένοι από την ημέρα που θα γεννηθούν, γι' αυτους όλα ήδη έχουν γίνει. Οχι για μένα. Βλέπω χωρίς προκαταλήψεις, με καθαρό βλέμμα. Πρέπει να εφεύρω τα πάντα από την αρχή, να εφεύρω τη ζωγραφική, γιατί δεν έχω παράδοση σ' αυτήν». Κατά την άποψή του όποιος προσπαθεί εξ αρχής να γίνει «διεθνής» κάνει μεγάλο λάθος. «Αυτό είναι το πρόβλημα με τη διεθνή τέχνη σήμερα. Η μεγάλη τέχνη άρχισε τοπικά. Για παράδειγμα, οι ιμπρεσιονιστές δεν ζωγράφισαν τη Γαλλία, ζωγράφισαν ένα μέρος της Γαλλίας, τη Μονμάρτη, τη ζωή στα καφέ. Αυτό δεν ήταν μια έκφραση της ευρωπαϊκής ζωής, αλλά απλώς η ζωή της γειτονιάς...».

Οσο για την αναγνώριση, παρ' ότι καταξιωμένος, τονίζει: «Ολοι έχουν δεχθεί αμφισβήτηση, ακόμα και οι μεγαλύτεροι καλλιτέχνες. Για παράδειγμα, για τον Καραβάτζιο ο Πουσέν έλεγε ότι ήρθε στον κόσμο για να σκοτώσει τη ζωγραφική. Για τον Μονέ ο Ρενουάρ έλεγε ότι ζωγράφιζε με βαμβάκι. Ο Σεζάν πίστευε ότι ο Βαν Γκογκ ήταν αγριάνθρωπος. Το κατεστημένο κάθε εποχής θέτει ορισμένα στάνταρτ και είναι επιφυλακτικό απέναντι στις νέες ιδέες. Βασικά, η αναγνώριση έρχεται σιγά σιγά, και ποτέ δεν είναι καθολική. Υπάρχουν πάντα εμπόδια ή πόρτες που δεν ανοίγουν. Αποδεχόμενος αυτή την άποψη μου, αρκεί να συνεχίζω να δουλεύω με ενθουσιασμό».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Makry-gialos Crete